W ramach cyklu Eksperci/Ekspertki u Zamenhofa zapraszamy na spotkanie z Marią Niemyjską-Czarnow i Jarosławem Parzyszkiem
O literaturze esperanckiej słów kilka: Antoni Grabowski, Kazimierz Bein, István Nemere
10 kwietnia 2025, godz. 17.00
Centrum im. Ludwika Zamenhofa ul. Warszawska 19
wstęp wolny
spotkanie w języku polskim
Podczas spotkania, które organizujemy tuż przed 108. rocznicą śmierci Ludwika Zamenhofa przedstawimy trzy postaci ważne dla literatury esperanckiej.
Dwóch pierwszych literatów to Antoni Grabowski – działacz międzynarodowego ruchu esperantystów, poliglota i tłumacz, który w środowisku zwany jest lirą esperanta oraz Kazimierz Bein – aktywista esperancki, tłumacz i leksykograf znany pod pseudonimem Kabe. O Antonim Grabowskim i Kazimierzu Beinie opowie Maria Niemyjska-Czarnow.
Trzecim bohaterem spotkania będzie István Nemere – węgierski, tłumacz i najbardziej płodny pisarz, który opublikował 800 książek. Wybrane jego dzieła dostępne są w Książnicy Podlaskiej im. Łukasza Górnickiego w Filii nr 14 Esperanto Libraro (ul. Warszawska 19) w Białymstoku. Sylwetkę i twórczość Istvána Nemere przybliży Jarosław Parzyszek.
⋄ Maria Niemyjska-Czarnow – pracownik Książnicy Podlaskiej im. Łukasza Górnickiego w Białymstoku, od 2021 roku kierownik Filii nr 14 Esperanto Libraro. Ukończyła historię na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a następnie studia podyplomowe na Uniwersytecie w Białymstoku na kierunku bibliotekarstwo. Do Esperanta zawiodło ją zainteresowanie literaturą i językami obcymi.
⋄ Jarosław Marek Parzyszek – absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (1989), Diploma In Business Administration – South Bank University w Londynie, Studium Pedagogicznego na Politechnice Białostockiej (1996). Pracował jako starszy referent w Departamencie Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku (1989-1990). Był kierownikiem administracyjnym w Muzeum Wojska w Białymstoku (1990-1991). Przynależność organizacyjna: Związek Harcerstwa Polskiego (1969-1981), Studenckie Koło Naukowe Esperantystów ZSP w Toruniu (1981-89), Ogólnopolski Komitet Studenckich Kół Esperanckich RN ZSP (1983-1990), Polska Młodzież Esperancka i Polski Związek Esperantystów (1984-1991), Światowy Związek Esperantystów – UEA (1984-1999 i ponownie od 2013) Światowa Organizacja Młodzieży Esperanckiej – TEJO (1984-1993), Światowa Liga Nauczycieli Esperantystów – ILEI (1989-1992), Białostockie Towarzystwo Esperantystów (1992-2009), Zrzeszenie Studentów Polskich (1982-89), Białostockie Towarzystwo Naukowe (1990-1993), Podlaskie Stowarzyszenie Zarządców Nieruchomości (2002-2008).
Więcej o pisarzach:
⌑ Antoni Grabowski (1857-1921) – polski inżynier chemik, esperantysta, publicysta i tłumacz. Przewodniczący Warszawskiego Związku Esperantystów, przekształconego w 1908 r. w Polski Związek Esperantystów. Dyrektor sekcji gramatycznej w Akademii Esperanto, której był współtwórcą. Opracował Słownik Języka Esperanto (1910). Tłumacz ważniejszych dzieł literatury światowej na esperanto, m.in. A. Puszkina , J. W. Goethe, A. Mickiewicza, J. Słowackiego, antologii El parnaso de popoloj (Z Parnasu narodów), która zawierała 110 wierszy i poematów, przetłumaczonych z 30 języków oraz 6 oryginalnych wierszy autorstwa Grabowskiego. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera Ł-5-25/26).
⌑ Kazimierz Bein (1872-1959) – polski okulista żydowskiego pochodzenia, esperantysta i tłumacz. Wiceprzewodniczący Akademii Esperanta od 1906 roku. Twórca jednego z pierwszych słowników esperanckich Vortaro de Esperanto (1910). Autor pierwszej czytanki Unua Legolibro (1907). Tłumaczył dzieła z literatury polskiej, rosyjskiej i niemieckiej m.in. W. Sieroszewskiego, B. Prusa, H. Sienkiewicza, W. S. Reymonta, E. Orzeszkowej, W. K. i J. K. Grimm, I. Turgieniewa. Kazimierz Bein był autorem 28 prac z okulistyki, w tym 25 artykułów naukowych, 2 druków zwartych oraz redaktorem i współautorem drugiego wydania podręcznika Zarys okulistyki. Został pochowany na cmentarzu św. Józefa w Łodzi.
⌑ István Nemere (1944-2024) – węgierski pisarz, językoznawca, esperantysta i tłumacz. Autor około 800 dzieł w różnych gatunkach, najbardziej znany jako pisarz science fiction. Jego książki przetłumaczono na kilkanaście języków. W esperancie opublikował 23 utwory. Pierwsza książka w języku esperanto Naŭa kanalo (Dziewiąty kanał, 1981), a ostatnia Ruza kiel vulpo (Chytry jak lis, 2024). István Nemere przetłumaczył ponad 20 książek, także z polskiego na węgierski (m.in. utwory R. Kapuścińskiego, L. Wolanowskiego). Redagował biuletyn „Gepatra bulteno”. Współtworzył profesjonalny zbiór i katalog esperancki biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W roku 1983 był wyróżniony przez Europejskie Stowarzyszenie Pisarzy Science Fiction. Trzykrotnie jego esperanckie tytuły wyróżniano Verko de la jaro (Książka roku). Aktywnie działał w esperanckiej sekcji PEN Clubu.
