Zachęcamy do wzięcia udziału w obchodach
82. rocznicy akcji lutowej w białostockim getcie
5 lutego 2025
miejsce spotkania: róg ulic Fabrycznej i Placu Wyzwolenia, przy tablicy upamiętniającej jedną z bram getta
wstęp wolny
______________________________
Program uroczystości:
17:00 – uroczyste rozpoczęcie, krótki rys historyczny, wspomnienie o żydowskich dzieciach wywiezionych w sierpniu 1943 roku z budynku przy Fabrycznej 10 do getta w Terezinie (Czechy), a następnie zgładzonych w Auschwitz
17:50 – wspólne przejście pod Pomnik Bohaterów Getta przy placu Mordechaja Tenenbauma, symboliczne złożenie kamieni z imionami dzieci wywiezionych do Terezina
18:30 – przejście do Galerii im. Sleńdzińskich, mieszczącej się w budynku dawnej synagogi Cytronów, gdzie podczas niemieckiej okupacji chronili się białostoccy Żydzi (ul. Waryńskiego 24a), pokaz filmu Kiriat Białystok. Szkice do sagi Białostocczan w reżyserii Dariusza Szady–Borzyszkowskiego (2008, 41’) oraz poczęstunek gorącą herbatą i białysami
19:30 – zakończenie uroczystości
______________________________
Likwidacja białostockiego getta większości z nas kojarzy się z datą 16 sierpnia 1943 roku i brutalnym stłumieniem powstania w jego obrębie. Była to niewątpliwie najbardziej krwawa i pociągająca za sobą najwięcej ofiar akcja, jaka rozegrała się na terenie getta, jednak pierwsze działania mające na celu jego likwidację rozpoczęły się już pół roku wcześniej. W wyniku zawartej przez okupacyjne władze niemieckie umowy z Judenratem (radą żydowską utworzoną w getcie przez Niemców) do obozów zagłady wywiezionych miało być 6300 Żydów, w pierwszej kolejności: bezrobotni, najubożsi oraz uchodźcy z innych miast.
5 lutego 1943 roku o godzinie czwartej rano jednostki żandarmerii, gestapo oraz policji żydowskiej rozpoczęły przeszukiwania terenu getta, wyłapując wytypowanych do wywózki ludzi. W trwającej około tygodnia akcji na miejscu rozstrzelano około tysiąc osób, a do obozu zagłady w Treblince wywieziono kolejnych 12 tysięcy.
Organizatorzy: Galeria im. Sleńdzińskich w Białymstoku, Białostocki Ośrodek Kultury
______________________________
Wspominając dokonaną przez Niemców w lutym 1943 roku pierwszą akcję likwidacyjną w białostockim getcie (tzw. akcję lutową), chcielibyśmy w tym roku szczególnie upamiętnić prawie 1200 żydowskich dzieci, które niedługo potem zostały odebrane rodzicom i były przetrzymywane w kamienicy przy ul. Fabrycznej 10. Stamtąd trafiły na kilka tygodni do getta w czeskim Terezinie, bo – jak zakładał plan okupantów – miały zostać wymienione na niemieckich jeńców więzionych przez Brytyjczyków. Do wymiany jednak nigdy nie doszło, a dzieci jesienią 1943 roku wywieziono do obozu w Auschwitz, gdzie zostały zamordowane.
Do 5 lutego (do godz. 15:00) w Centrum im. Ludwika Zamenhofa (ul. Warszawska 19) na specjalnie przygotowanych kamieniach można będzie napisać imię wybranego dziecka (na miejscu będzie dostępna imienna lista wszystkich dzieci). Tego dnia kamienie zostaną złożone pod pomnikiem przy ul. Żabiej.