W ramach 39. Dni Sztuki Współczesnej zapraszamy na solowy spektakl Hany Umedy

RAPEFLOWER + spotkanie z artystką

21 maja 2025, godz. 18:00
Akademia Teatralna im. A. Zelwerowicza – Filia w Białymstoku, ul. Sienkiewicza 14
bilety: 50 zł / normalny, 40 zł / ulgowy – w kasach kina Forum i Centrum im. L. Zamenhofa, online: bilety.bok.bialystok.pl oraz w miejscu wydarzenia na pół godziny przed rozpoczęciem
Czas trwania: 45 min

Prowadzenie spotkania: Izabela Trybus i Magda Piekarska

🔴 Treści wrażliwe: W spektaklu występują światła stroboskopowe i nagość. Spektakl podejmuje temat gwałtu i przemocy seksualnej. Rekomendowany dla widzów powyżej 18 roku życia.

W solo „Rapeflower” Hana Umeda wykorzystuje tradycyjny taniec japoński jiutamai do opowiedzenia osobistej, a zarazem uniwersalnej, historii – doświadczenia przemocy seksualnej. To jedno z najbardziej transkulturowych zjawisk, współdzielonych przez kobiety niezależnie od tożsamości etnicznej i szerokości geograficznej, w której się znajdują.

Jednocześnie artystka –  certyfikowana tancerka jiutamai – przygląda się przemocy wpisanej w tę tradycyjną technikę. W XIX wieku jiutamai był wykonywany wyłącznie przez kobiety. Tancerki nie mogły występować na scenie, zarezerwowanej dla mężczyzn, pojawiały się w tzw. herbaciarniach, w dzielnicach rozkoszy, do których klienci przychodzili na prywatne pokazy taneczne.

Pracę nad spektaklem rozpoczęła od dogłębnego researchu, który prowadziła w ramach programu „SoDA” MA w ramach HZT Berlin, Univeristy of Arts Berlin & Ernst Busch Academy of Dramatic Arts Berlin oraz w ramach rezydencji „Thinking Through the Museum”, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

W efekcie powstał odważny i poruszający, a jednocześnie subtelny i wysmakowany wizualnie, performans o odbudowywaniu siebie.

Identyfikując się jako przetrwanki, często milczymy. Nie chcemy, aby na nasze żywe ciała była projektowana figura ofiary. Stajemy się niewidzialne przez ucieczkę od postrzegania jako obiekty litości. Unikając konfrontacji z doświadczeniem gwałtu skazujemy się na przymus powtarzania traumatycznej sytuacji lub jej aspektów w poszukiwaniu utraconej kontroli.

Jak uczciwie mówić o gwałcie? Jak umiejscowić własne doświadczenie pomiędzy tabuizacją a pornografizacją? RAPEFLOWER to śledztwo przeprowadzane na terenie własnego ciała. To doświadczenie przemocy seksualnej —zarówno własne, odziedziczone i wyuczone — przeplata się ze strategiami obronnymi i strategiami przetrwania. Jest czymś cielesnym, a nie dyskursywnym. To także opowieść o gwałcie rozumianym jako stan, a nie tylko pojedyncze zdarzenie.

Lukrecja z rzymskiej legendy po doświadczeniu gwałtu ze strony Sekstusa Tarkwiniusza popełnia samobójstwo, stając się w ten sposób na wieki przykładem kobiecej cnoty, choć dziś jej śmierć możnaby interpretować jako konsekwencję PTSD. Jednak Artemisia Gentieleschi, barokowa malarka, która wielokrotnie przedstawiała Lukrecję w swoich obrazach,  przepracowała własną traumę gwałtu właśnie poprzez twórczość artystyczną, stając się jedną z pierwszych uznanych malarek w europejskiej historii sztuki. Czy scena, na której wystawiam na widok publiczny swoje zgwałcone ciało i zabieram głos we własnym imieniu, jednocześnie ucieleśniając doświadczenia przemocy seksualnej pokoleń tancerek, może stać się przestrzenią emancypacji i uzdrowienia?

Matronat: Feminoteka

Jeśli doświadczyłaś gwałtu lub innego rodzaju przemocy seksualnej, możesz skorzystać z bezpłatnej pomocy w Punkcie pomocy kobietom po gwałcie prowadzonym przez Fundację Feminoteka. Wystarczy zadzwonić pod numer 888 88 33 88.

Tańcząc nago, bez kimona, Umeda dokonuje zamachu na tradycyjną kulturę japońską – akt zniewagi pozwala jej na zmianę znaczenia jiutamai i wytworzenie alternatywnej narracji. Performerka, opowiadając o własnym doświadczeniu gwałtu, ucieleśnia historie przemocy seksualnej dotykającej tancerki z dawnych pokoleń. Rapeflower – jak pisała w programie do przedstawienia wraz z dramaturżką Weroniką Murek, „to śledztwo przeprowadzane na terenie własnego ciała”. Wspomnienie osobistego traumatycznego wydarzenia uruchamia pamięć o innych kobietach z podobnym doświadczeniem.
Maria Magdalena Ożarowska, Didaskalia. Gazeta Teatralna

Rapeflower, 45’
koncepcja, reżyseria, choreografia, tekst, performance: Hana Umeda
Dramaturgia, współpraca nad tekstem: Weronika Murek
Wideo: Martyna Miller
Muzyka: Olga Mysłowska
Reżyseria świateł: Aleksandr Prowaliński
Współpraca przy spektaklu/Outside eye : Joanna Nuckowska
Produkcja: Olga Kozińska
Premiera: 19 kwietnia 2024 roku

Hana Umeda – performerka, reżyserka, tancerka, absolwentka kulturoznawstwa w Instytucie Kultury Polskiej UW, uczennica mistrzyni Hanasaki Tokijyo, głowy szkoły Hanasaki-ryu w Tokio, natori w szkole jiutamai Hanasaki-ryu. Uczestniczka programu SoDA MA, HZT, Berlin University of Arts.
W 2020 jako tancerka jiutamai Hanasaki-ryu przyjęła imię Sada Hanasaki. W latach 2021-2023 członkini kolektywu Centrum w Ruchu. Stypendystka programu Młoda Polska Narodowego Centrum Kultury w 2018 roku, w ramach którego zadebiutowała jako reżyserka spektaklem SadaYakko prezentowanym w Teatrze Komuna Warszawa.
Laureatka pierwszej edycji Rezydencji Artystycznej Scena Nowe Sytuacje Teatru Współczesnego w Szczecinie w 2022 roku, w ramach której zrealizowała spektakl Wiarołomna. Nominowana w konkursie IDFA DocLab Competition for Immersive NonFiction, IDFA DocLab: Phenomenal Friction, Amsterdam, 2023 za VR Close. Jej prace i działania performatywne były również prezentowane w Cerulean Tower Noh Gakudo w Tokio, Zero Base w Tokio, Kunstbanken w Hamar (Norwegia) oraz na festiwalu IDFA w Amsterdamie.