Kim była kobieta, której imię nosi jedna z głównych ulic Białegostoku? Dlaczego nazywano ją symbolem dobroci i odwagi? Odpowiedzi na te pytania przynosi wystawa przygotowana przez Białostocki Ośrodek Kultury z okazji 125. rocznicy urodzin dr Ireny Białówny – niezwykłej lekarki, społeczniczki i bohaterki wojennej.

– Na jednym z plakatów widnieje napis „To był kochany, dobry człowiek” i to jest krótka charakterystyka doktor Ireny Białówny, której imię nosi też jedna z ulic w centrum Białegostoku. W tym roku mija 125 lat od jej urodzin, dlatego Białostocki Ośrodek Kultury i Centrum im. Ludwika Zamenhofa chce uczcić tę rocznicę i przybliżyć mieszkańcom postać tej niezwykłej lekarki oraz zebrać wspomnienia tych, którzy ją pamiętają – powiedział Prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski.

Kim była dr Irena Białówna?

Dr Irena Białówna na trwałe wpisała się w historię Białegostoku. Przez wiele lat niosła pomoc najmłodszym mieszkańcom miasta – zarówno w czasie pokoju, jak i w najtrudniejszych momentach II wojny światowej.

Jeszcze przed II wojną światową była aktywna zawodowo i społecznie jako lekarz dziecięcy. W czasie okupacji działała w konspiracji, za co została aresztowana. Trafiła do obozu Auschwitz-Birkenau, gdzie – mimo dramatycznych warunków – nadal leczyła i wspierała współwięźniarki. Po wojnie wróciła do Białegostoku, by odbudować służbę zdrowia i dalej poświęcać się pracy z dziećmi.

– W czasach niepewności i zła ważne jest, by przypominać o postaciach takich jak dr Irena Białówna – osobach, które bez patosu i rozgłosu niosły pomoc drugiemu człowiekowi i pozostały wierne swoim ideom aż do końca. To właśnie takie autorytety powinniśmy promować wśród młodych ludzi. Dlatego Białostocki Ośrodek Kultury postanowił zaprosić do współpracy Szkołę Podstawową nr 52 im. dr Ireny Białówny. Mamy nadzieję, że wspólna inicjatywa stanie się mądrym i atrakcyjnym dla białostoczan spotkaniem z historią – zauważyła dr Martyna Faustyna Zaniewska, Dyrektor Białostockiego Ośrodka Kultury.

Wystawa, spacer, warsztaty – pamięć i edukacja

Z okazji 125. rocznicy urodzin dr Ireny Białówny, Białostocki Ośrodek Kultury przygotował projekt upamiętniający postać niezwykłej lekarki. Centralnym elementem obchodów będzie plenerowa wystawa biograficzna na Rynku Kościuszki, prezentująca życie i działalność lekarki – od lat młodości, przez czas wojny, aż po odbudowę powojennego miasta.

– Na jednej z pierwszych plansz zobaczyć można wizerunek młodej dr Białówny – zdjęcie pochodzi z archiwum Uniwersytetu Warszawskiego. Dzięki ministerialnemu dofinansowaniu udało się pozyskać wiele interesujących fotografii, pochodzących z różnych źródeł – wyjaśniła Małgorzata Smreczak, koordynatorka projektu.

Wernisaż wystawy odbędzie się w niedzielę, 12 października 2025 roku o godz. 14:00 na Rynku Kościuszki. Wtedy przewidziany jest także spacer herstoryczny śladami dr Ireny Białówny.

– Wydarzenie zostało zaplanowane z myślą o dostępności – spacer będzie tłumaczony na polski język migowy, a trasa dostosowana tak, by mogły wziąć w nim udział również osoby starsze – dodała koordynatorka projektu.

W ramach projektu odbędą się również warsztaty edukacyjne dla uczniów Szkoły Podstawowej nr 52 im. dr Ireny Białówny – placówki noszącej imię tej zasłużonej lekarki.

– Od 2012 roku w naszej szkole prowadzimy szereg różnorodnych działań popularyzujących postać dr Ireny Białówny – naszej patronki i niezwykłej postaci w historii Białegostoku. Na jednej ze ścian budynku widnieją jej ponadczasowe słowa: „Celem mojego życia jest zdrowe i szczęśliwe dziecko”. To właśnie te wartości staramy się wdrażać w naszej codziennej pracy. Cieszę się, że pod koniec października – we współpracy z BOK-iem – zorganizujemy warsztaty dla uczniów klas 7 i 8 – powiedziała mgr Anna Rogowska, Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 52 im. dr Ireny Białówny.

Dostępność wydarzeń

Organizatorzy zadbali o dostępność wydarzeń dla osób z niepełnosprawnością słuchu. Zarówno wernisaż wystawy, jak i spacer herstoryczny zostaną przetłumaczone na polski język migowy (PJM) przez tłumacza Krzysztofa Cisa.

Spacer herstoryczny: 12 października, godz. 14:00 (start: Rynek Kościuszki)
Tłumaczenie na PJM: Krzysztof Cis.

Wernisaż wystawy: 12 października 2025 (godz. 14:00), Rynek Kościuszki w Białymstoku. Wystawa potrwa do 7 listopada 2025 roku.

– Myślę, że ten projekt – przypominający postać dr Ireny Białówny i ukazujący ją w szerszym kontekście historycznym i społecznym – jest bardzo potrzebny. Mam nadzieję, że będzie miał realny wpływ, poruszy odbiorców i pokaże, że mamy także swoich, lokalnych bohaterów, o których warto pamiętać – dodał Mariusz Bieciuk, pracownik Centrum im. Ludwika Zamenhofa.

 

Projekt „125. rocznica urodzin dr Ireny Białówny” został zrealizowany dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury: Kultura – Interwencje. Edycja 2025.