Zapraszamy na wernisaż wystawy

Arkadiusz Gola: Inny (nie) obcy. Śląscy Romowie 1991-2025

10 października 2025, godz. 18:00
Centrum im. Ludwika Zamenhofa, ul. Warszawska 19
wstęp wolny

wystawa czynna do 30 listopada 2025 (wt-śr, pt-nd – w godz. 10.00-17:00; czw – w godz. 9:00-19:00)

Opowieść o codziennym życiu romskiej wspólnoty, na którą składają się intymne portrety, obrazy wnętrz i przedmiotów, wspólnego świętowania i rodzinnych spotkań. Fotografie Arkadiusza Goli są nie tylko dokumentem, ale także szczerym zapisem relacji o tożsamości.

Pierwsza odsłona wystawy, w rozszerzonej wersji, była prezentowana w 2023 roku podczas XXXII Festiwalu Ars Cameralis.

Fotografie Arka Goli są zapisem spotkań w gronie romskich przyjaciół, próbą przeniknięcia rzeczywistości, która odsłania się przed jego oczyma. On rozumie, iż są otoczeni głęboką pamięcią przesuniętą w mglistą senną ciszę. To trudne wyzwanie odczytać mity ich świata, tak często niszczonego ciosami cywilizacji, uderzanego przez wszechmocną historię, brutalną politykę i brak tolerancji.

Gola zaczyna więc obserwować proste i banalne czynności dnia codziennego, chwile przymierzanych, a następnie nakładanych ubrań, przedmioty, często o wymiarze magicznym, wypełniające ich mieszkania. Uwiecznia słowa wpadające w jego oczy, chce zrozumieć ich brzmienie i odkryć tajemnicę języka. Nasłuchuje wypowiadanych szeptem lub krzykliwych fraz, jak również trzasku drzwi i szelestu szuflad w szafie. Doświadcza smaków oraz zapachów unoszących się nad stołem, ogląda obrazy zawieszone na ścianach, uzyskując świadomość, iż to skrzące iskry, prześwity światów, do których wracają, rozkwitających z przepychu pamięci. Dym z papierosa, skłębiający się w cwałujące chmury na wietrznym niebie, wspomnienia przodków, którym dziś oddaje się granitowy hołd, szmer ulicy poruszający widmowe tabory ciągnięte przez niewidzialne konie, wśród kwiatów na zielonych łąkach.
Marek Zieliński

Arkadiusz Gola – fotograf, kurator wystaw, absolwent, obecnie wykładowca w Instytucie Twórczej Fotografii Uniwersytetu Śląskiego w Opawie. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików, ambasador marki FUJIFILM. Przez 34 lata fotoreporter Prasy Śląskiej, głównie Dziennika Zachodniego, obecnie fotofelietonista tego tytułu. Zawodowo związany z Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, dla którego fotografuje przemiany w społeczeństwach u schyłku funkcjonowania przemysłu ciężkiego. Zdobywca nagród w najważniejszych krajowych konkursach fotografii prasowej. Autor kilkudziesięciu wystaw i publikacji z fotografią dokumentalną. Jego zdjęcia znajdują się w zbiorach muzeów w Polsce i za granicą.
www.arekgola.com

[…] fotografie Goli są portretami antropologicznymi – to całościowe, pełne portrety, w których człowiek zintegrowany jest z otoczeniem, przedmiotami wokół, krajobrazem, mieszkaniem, innymi ludźmi. Wbrew pozorom nie jest to takie łatwe. Wręcz przeciwnie, antropologia to najtrudniejsza z nauk społecznych, stale balansująca na krawędzi sztuki, literatury i nauki, stale próbująca uchwycić człowieka w jego wyjątkowości i uniwersalizmie.

[…] Patrząc na fotografie Goli, widzę bowiem przede wszystkim silny, emocjonalny, pełen znaczeń związek z miejscem. […] Mam wrażenie, że niewiele jest takich Gadziów w Polsce, nie-Romów, którzy wśród pewnych kręgów romskich są w takim stopniu akceptowani, zapraszani i obdarzani zaufaniem. Na to pracuje się latami, a to, co widzimy na zdjęciach jest czymś więcej niż dokumentem. To zapis relacji, w których obecny jest także autor, Arkadiusz Gola, bo on sam jest częścią rytuałów odtwarzania wspólnoty, w końcu był i na weselach, i w środku zwykłej krzątaniny. Zapewne mimowolnie sam Gola stał się, i jest, częścią tej śląsko-romskiej rozmowy.
Michał P. Garapich (fragment tekstu „Romska historia Górnego Śląska – czyli rewolucyjny wymiar wizualnej etnografii Arkadiusza Gola” z publikacji „INNY [NIE] OBCY”)